Doanh nghiệp nhỏ và vừa Việt Nam đang trong tình hình thực sự ảm đạm khi suy giảm cả về số lượng, chất lượng, quy mô và năng suất. Theo số liệu từ Cục Quản lý đăng ký kinh doanh, năm 2014, cả nước có 74.842 doanh nghiệp đăng ký thành lập mới, giảm 2,7% so với năm trước. Trong khi đó, số doanh nghiệp khó khăn phải tạm dừng hoạt động lên tới 58.322, tăng 14,5% so với năm trước. Chưa kể, hơn 9.500 doanh nghiệp khác chính thức hoàn tất thủ tục giải thể, chấm dứt hoạt động.
Doanh nghiệp nhỏ và siêu nhỏ vẫn chiếm đa số trong nền kinh tế Việt Nam
Trong năm 2014, các doanh nghiệp Việt Nam vẫn chưa thoát khỏi khó khăn do cầu nội địa giảm và khó tiếp cận vốn vay. Tính chung cả năm ngoái, tổng mức bán lẻ hàng hóa và doanh thu dịch vụ tiêu dùng ước đạt 2.945 nghìn tỷ đồng, chỉ tăng 10,6% so với năm 2013. Nếu loại trừ yếu tố giá, tổng mức bán lẻ hàng hóa và doanh thu dịch vụ tiêu dùng năm nay tăng 6,3%; cao hơn mức tăng 5,5% của năm 2013, nhưng vẫn thấp hơn nhiều so với thời kỳ đỉnh điểm 2010 lên đến 15%/năm. Trong khi đó, chỉ số tồn kho toàn ngành công nghiệp chế biến, chế tạo tại thời điểm 1/12/2014 tăng 10% so với cùng thời điểm năm 2013.
Thêm vào đó, chỉ số giá tiêu dùng CPI trong 2 tháng cuối năm liên tiếp giảm làm tặng nỗi lo tồn kho, bán chậm của doanh nghiệp. Đáng lẽ ra chỉ số này thường tăng cao vào thời điểm cận Tết.
Phần đông doanh nghiệp trong nước chủ yếu hoạt động trên thị trường nội địa, vậy nên không ngạc nhiên khi cầu nội địa giảm đã ảnh hưởng đến họ. Nhiều doanh nghiệp trong năm 2014 đã phải cắt giảm tối đa chi phí sản xuất, nỗ lực tìm kiếm thị trường mới, cắt giảm lao động và quy mô sản xuất.
Nợ xấu, nợ thuế nhiều, tồn kho khiến doanh nghiệp khó tiếp cận được vốn
Khó khăn về cầu giảm đã lớn, các doanh nghiệp còn gặp khó khăn về tiếp cận vốn. Theo khảo sát gần đây của Viện khoa học quản trị Doanh nghiệp vừa và nhỏ Việt Nam, trong khoảng 500.000 doanh nghiệp vừa và nhỏ của Việt Nam chỉ có 32.4% số doanh nghiệp có khả năng tiếp cận và được vay vốn thường xuyên, 35% than khó và số còn lại không tiếp cận nổi. Nguyên nhân? Nợ xấu, nợ thuế nhiều, tồn kho dẫn đến không có khả năng trả nợ, thêm vào đó nguồn vốn cũng chưa được khơi thông.
Kết quả là doanh nghiệp Việt Nam không lớn được. Số lượng những doanh nghiệp có cải tiến công nghệ hoặc sản phẩm mới cũng ít đi so với trước. Khả năng Việt Nam tham gia được vào chuỗi cung ứng toàn cầu vẫn quá xa vời.
Những nghiên cứu liên quan đến tái cơ cấu các ngành kinh tế cũng cho thấy, sự tăng trưởng trong ngành công nghiệp nội địa dựa vào số đông các doanh nghiệp quy mô vừa và lớn. Chỉ thông qua đó, sản phẩm cuối cùng mới có giá trị gia tăng cao, công nghiệp và kiến thức chuyên môn được chia sẻ, nền kinh tế mới vươn lên trên các nấc thang chuyển đổi cơ cấu. Với chiều hướng doanh nghiệp ngày càng teo nhỏ, sẽ tạo ra khoảng trống về cầu nối khi chuyển đổi cơ cấu kinh tế.
Nhà nước nên có các chính sách hỗ trợ khu vực kinh tế tư nhân trong nước
Ông Trương Đình Tuyển, thành viên Nhóm tư vấn chính sách kinh tế vĩ mô của Chính phủ nhìn nhận, kinh tế khó khăn khiến lợi nhuận doanh nghiệp cũng giảm sút mạnh, bình quân lợi nhuận trên vốn chỉ ở mức 4%. Doanh nghiệp vừa và nhỏ khu vực tư nhân bị tổn thương nhất, trong khi Nhà nước thiếu chính sách đủ mạnh khuyến khích họ phát triển.
Các chuyên gia kinh tế cho rằng, không có quốc gia nào có thể phát triển nếu dựa hoàn toàn, hoặc ỷ lại vào các doanh nghiệp nước ngoài. Chính phủ cần quan tâm nhiều hơn đến kinh tế tư nhân - một khu vực năng động đang trông đợi bàn tay hỗ trợ của Nhà nước để có cơ hội tồn tại và phát triển, qua đó, góp phần phục hồi nền kinh tế.
Quang Phong - Bemecmedia.vn (tổng hợp)
